स्पेशल रिपोर्ट : हळद लागवडीमुळे सोनेरी गावाच्या दिशेने उटखेड्याची वाटचाल : जळगाव जिल्ह्यात सर्वाधिक ४०० एकरवर हळद पिकाची लागवड : आठ महिन्यात हळद विक्रीतून साडेबारा कोटींचे उत्पन्न

कृष्णा पाटील/ रावेर

 एकेकाळी केळी उत्पादनात आघाडीवर असलेल्या उटखेडा (ता रावेर जि जळगाव) या गावातील शेतकऱ्यांनी हळद पिकाच्या लागवडीचा व्यापक प्रयोग करीत तो यशस्वी करून दाखवला आहे. यंदा सुमारे ४०० एकरवर या गावातील शेतकऱ्यांनी हळद पिकाची लागवड करीत सुमारे ६० हजार क्विंटल उत्पादन घेतले आहे. उत्पादित हळदीच्या विक्रीतून या शेतकऱ्यांनी आठ महिन्यात अंदाजे साडेबारा कोटींचे उत्पन्न घेतले आहे. जळगाव जिल्ह्यात सर्वाधिक क्षेत्रावर हळद लागवड करणारे उटखेडा हे पहिले गाव ठरले आहे. लोणच्यासाठी(आचार) येथील कच्च्या हळदीला गुजरात व राजस्थानमधून प्रचंड मागणी आहे. हळद लागवडीचे या गावातील क्षेत्र दरवर्षी वाढत असून मोठ्या प्रमाणावर घेतल्या जाणाऱ्या हळदीच्या उत्पादनामुळे या गावाची वाटचाल “सोनेरी” गावाच्या  दिशेने सुरु आहे.

 रावेर तालुक्याच्या ठिकाणांपासून रावेर-खिरोदा रस्त्यावर अवघ्या सात किलोमीटर उटखेडा गाव आहे. गावाची काळी कसदार जमीन, भूगर्भात असलेला पुरेसा पाणीसाठा व उच्च शिक्षित युवा वर्गाकडून आधुनिक तंत्रज्ञानांचा वापर करून केली जाणारी शेती यामुळे शेतकरी आर्थिकदृष्ट्या सामृध्तेच्या दिशेने वाटचाल करीत आहेत. येथील शेतकऱ्यांचे केळी हेच मुख्य पिक आहे. मात्र गेल्या काही वर्षात अस्मानी व सुलतानी संकटांचा सामना करतांना केळीला पर्याय म्हणून हळद पिकाची निवड शेतकऱ्यांनी केली. या पिक लागवडीचा प्रयोग येथील शेतकऱ्यांनी करीत तो यशस्वी केल्याने इतर शेतकऱ्यांना दिशा मिळाली. यंदाच्या खरीप हंगामात फक्त उटखेडा येथील सुमारे १२५ शेतकऱ्यांनी ४०० एकरवर हळदीची लागवड करीत उत्पादन घेतले आहे.

जळगाव जिल्ह्यात सर्वाधिक हळद लागवड करणारे गाव

जळगाव जिल्ह्यात हळद लागवडीचे प्रयोग इतर तालुक्यात केले जातात. मात्र रावेर तालुक्यातील या पिकाखालील क्षेत्रात दरवर्षी वाढ होत आहे. यंदाच्या खरीप हंगामात रावेर तालुक्यातील सुमारे ४,००० एकरवर हळद पिकाची लागवड करण्यात आली आहे. त्यापैकी एकट्या उटखेडा गावातील शेतकऱ्यांनी ४०० ते ५०० एकरवर हळद लागवड केली आहे. त्यामुळे जळगाव जिल्ह्यात सर्वाधिक हळद पिकाची लागवड व उत्पन्न घेणारे उटखेडा हे एकमेव गाव ठरले आहे.  

आठ महिन्यात साडेबारा कोटींचे उत्पन्न  

सुमारे १०० ते १२५ शेतकऱ्यांनी हळद लागवड करीत उत्पादन घेतले. एकरी सरासरी १५० क्विंटल कच्च्या हळदीचे उत्पादन झाले. केवळ आठ महिन्यात या गावातील शेतकऱ्यांना ६० हजार क्विंटल हळद उत्पादन मिळाले आहे. गुजरात व राजस्थानच्या व्यापाऱ्यांकडून लोणच्यासाठी (आचार) येथील कच्ची हळद खरेदी करण्यात आली असून सरासरी २५०० प्रती क्विंटल भाव मिळाल्याने आठ महिन्यात सुमारे साडेबारा ते पंधरा कोटीचे उत्पन्न शेतकऱ्यांना मिळाले आहे.

"सोनेरी" गावाच्या दिशेने वाटचाल

हळदीचे मोठ्या प्रमाणावर उत्पादन होत असतांना गावाला लागून काही व्यावसायिक हळदीवर बॉईल करून मशीनद्वारे प्रक्रिया करीत आहेत. हळदीची चाळणीने छाननी होत असल्याने यावेळी बारीक हळदीचे कण हवेत उडून तरंगत आहेत. यामुळे या परिसरात उन्हामुळे सोनेरी वातावरण निर्माण होत आहे. नैसर्गिकरीत्या व अधिक उत्पादनामुळे आर्थिकदृष्ट्या उटखेड्याची वाटचाल "सोनेरी" गावाच्कया दिशेने सुरु आहे असे म्हटल्यास वावगे ठरणार नाही.

रावेर तालुक्यात ८२ गावात हळद लागवड

रावेर तालुक्यातील रावेर, मुंजलवाडी, उटखेडा, भाटखेडा, खिरोदा प्र रावेर, कुसुंबा, अभोडा बुद्रुक, जिन्सी, लोहारा, चिंचाटी, वाघोदा बुद्रुक, चिनावल, खिरोदा प्र यावल, कळमोदा, कुंभारखेडा, सावखेडा बुद्रुक, सावखेडा खुर्द, रोझोदा, बोरखेडा सीम, कोचुर बुद्रुक, कोचुर खुर्द, अभोडा खुर्द, केऱ्हाळा बुद्रुक, केऱ्हाळा खुर्द, मंगरूळ, पिंप्री, जुनोने, पाडले बुद्रुक, मोरगाव बुद्रुक, मोरगाव खुर्द, बोरखेडा, तामसवाडी, मोहगण, अटवाडे, दोधे, नेहेता, वाघोड, कर्जोद, ऐनपूर, निंबोल, रेंभोटा, कोळदा, सुलवाडी, वाघाडी, विटवे, नांदूरखेडा, सांगवे, थेरोळा, खिर्डी बुद्रुक, खिर्डी खुर्द, गोलवाडे, भामलवाडी, तांदलवाडी, पुरी, सिंगत, मांगलवाडी, सुनोदा, गाते, वाघोदा खुर्द, बलवाडी, निंभोरा बुद्रुक, मस्कावद बुद्रुक, मस्कावद खुर्द, मस्कावद सीम, दसनूर, सिंगनूर, आंदलवाडी, विवरे खुर्द, विवरे बुद्रुक, वडगाव, थोरगव्हाण व सावदा  या ८२ गावात हळद पिकाची यंदा लागवड करण्यात आली आहे.

"केळी हे मुख्य पिक असले तरी वारंवार येणाऱ्या नैसर्गिक आपत्तीमुळे होणारे नुकसान भरून निघत नाही. हळद हे केळीला उत्तम पर्यायी पिक ठरू शकते. हळद पिकातून उत्पन्नाची खात्री निर्माण झाल्याने दरवर्षी गावातील शेतकरी या पिकाची लागवड करीत आहेत."

----भूषण प्रल्हाद पाटील, युवा शेतकरी उटखेडा ता रावेर मो 7972840662